Cranberry of grote veenbes

De cranberry, ook bekend als de grote veenbes (vaccinium macrocarpon), is populair in Nederland. Niet zo gek, want cranberry’s zijn supergezond. Ze bevatten antioxidanten, vitamine C en andere voedingstoffen. Deze superfoods worden ook verwerkt in talloze producten en gerechten. De cranberry is een struikachtige, bodem bedekkende plant. Hij gedijt het beste op voedselarme, zure grond.

Oorsprong van de cranberry plant

De cranberry komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Het is een kruipende plant uit de heidefamilie (Ericaceae). De indianen waardeerden de cranberry vanwege de goede invloed op hun gezondheid. De eerste kolonisten, de pilgrim fathers, noemden deze plant de crane berry. De bloem lijkt namelijk sterk op de kop van een kraanvogel (cranebird). Later werd deze term verbasterd tot cranberry. De bes hielp ook tegen scheurbuik: daarom werd de cranberry gewild in Europa. Via zeevaarders is de cranberry hier beland; de struiken werden in Nederland voor het eerst ontdekt op Terschelling in het jaar 1868. Vanuit daar verspreidde de plant zich naar andere Waddeneilanden en plaatsen op het vasteland.

Groei en bloei van de cranberryplant

De cranberry kent twee soorten stengels: runners en uprights. Runners groeien horizontaal over de bodem en zorgen uiteindelijk voor een sterke bodembedekking. Uit de bladoksels van de runners ontwikkelen zich de uprights: de verticale stengels. Aan de uprights ontstaan vervolgens knoppen, bloemen en bessen. Gemiddeld lopen de knoppen in de eerste helft van april uit. In april vindt vegetatieve groei plaats, zoals de ontwikkeling van nieuwe bladeren. Tijdens de maand mei groeien de knoppen verder uit. Eind mei zijn de nieuwe bladeren en bloemknoppen zichtbaar aan het uiteinde van de uprights. Begin juni is de bloeiperiode. De kroonblaadjes zijn roze-wit en bij volle bloei naar achter gevouwen. De bloem lijkt dan op de kop van een kraanvogel (cranebird). Cranberrybessen doorlopen verschillende stadia van kleurontwikkeling, van groen naar wit en vervolgens naar rood. In september beginnen de vruchten hun karakteristieke kleur te ontwikkelen door de productie van anthocyaan.

Bodemfactoren voor succesvolle cranberryteelt

De cranberryteelt is bijzonder en arbeidsintensief. Een aantal bodemfactoren is essentieel voor een succesvolle teelt van cranberry’s: de grondsoort, de voedselrijkdom, de vocht- en zuurgraad. Cranberry’s worden geteeld op voedselarme zure zand- of veengronden, met voldoende organische stof in de bodem. Cranberry’s komen oorspronkelijk voor moerasachtige gebieden. Een goede vochtvoorziening tijdens het groeiseizoen is van cruciaal belang. De cranberry wortelt ondiep en gaat bovendien weinig efficiënt om met vocht, door een hoge verdamping. De cranberry is een zuurminnende plant, net als de blauwe bes, rododendron of azalea. Op kalkrijke bodems zal de plant het slecht doen. De zuurgraad wordt uitgedrukt in de factor pH. Een pH-waarde van 4,0 tot 4,5 is voor cranberry’s het meest optimaal.